‘
Zonder wrijving geen glans’ is zo’n oneliner die past bij stroeflopende veranderingen. Als projectleider kom je het regelmatig tegen; iedereen weet dat een verandering komt of zelfs noodzakelijk is, maar weinigen gedragen zich er naar. In dit artikel wordt een tipje van de sluier opgelicht waarom dit belangrijk is beter te begrijpen.
Projectsucces factor: verandering en weerstand
Op een seminar eerder deze week gaf een van de aanwezigen de metafoor ‘ver – anderen’. Oftewel; veranderingen zijn prima, zolang ze maar ver weg blijven en anderen raken dan mezelf. Deze ingebouwde weerstand tegen verandering blijkt een neurale oorzaak te hebben – iets wat je vaak doet gaat vertrouwd voelen omdat er simpelweg ‘shortcuts’ in je brein ontstaan voor deze handelingen of gebeurtenissen.
Comfortzone
Buiten je comfortzone treden betekent dus letterlijk ongebaande paden bewandelen en uiteindelijk, bij voldoende herhaling ontstaan er dus vanzelf nieuwe gebaande paden in je hersenen en gaat het vertrouwd voelen. Buiten je comfortzone treden kost dus letterlijk meer energie en meer bewuste handeling dan binnen je eigen gebaande paden blijven. Weerstand tegen verandering is daarmee alvast uit te leggen, maar nog niet helemaal verklaard.
Inprenting
Een ander aspect wat onze ingebouwde weerstand tegen verandering vergroot is een stukje inprenting – we zijn gewend te conformeren aan regels en patronen die de samenleving van jongs af aan bij elkaar houden. Het voorspelbare karakter van deze regels en patronen zijn erg prettig; je weet wat er gaat gebeuren en je hoeft er niet over na te denken. Gooi de voorspelbaarheid in de war (of ‘dreig’ er als het ware mee met een project) en veel mensen ervaren weerstand en zullen dit uiten. Of het de invoering van de OV-chipkaart is, de komst van windmolens voor de kust of de aanleg van een nieuwe weg – er is bij voorbaat weerstand.
Overtuiging
Als je bij jezelf nagaat wat de reden is dat je stopt met roken, begint met afvallen of een ander patroon doorbreekt dan heeft dit over het algemeen te maken met de overtuiging dat precies dit patroon écht doorbroken moet worden. Het is daarom geen verrassing dat goede voornemens met de jaarwisseling niet vaak werken – als de aanleiding een feest met vuurwerk en oliebollen is, dan ben je wellicht nog niet volledig overtuigd en dus niet intrinsiek gemotiveerd. Veranderen kost namelijk moeite en die moet je er echt zelf voor over hebben. In de Projects: done!™ methode voor projectsucces is overtuiging daarom 1 van de zes thema’s waarop een verandering getoetst wordt – we weten immers dat de kans van slagen sterk wordt beïnvloed door de overtuiging van betrokkenen dat het écht nodig is.
Projecten en verandering
Als projectleider is het dus niet genoeg om stakeholders en teamleden mede te delen wat er gaat veranderen en waarom. Er is overtuigingskracht nodig om deze groep werkelijk te motiveren de extra energie die het kost om te veranderen te willen investeren. Verplaatsen in de onderbuik (en niet de ratio!) van de mensen die jouw project gaan raken is noodzakelijk. Doe je dat niet, dan vervalt men binnen no-time in oud gedrag of blijven oude werkwijzen of systemen veel langer in gebruik dan je had gepland. Vaak zijn wij als projectleider al 5 stappen verder dan de mensen van wie we weerstand zullen ervaren – we hebben de overtuiging al dat het belangrijk is te veranderen in het kader van het project en stappen soms te snel over de gewen-tijd van anderen heen.
