Op 15 oktober 2014 bood de Tijdelijke Commissie ICT-Projecten (TCICT), onder lijding van Ton Elias, haar eindrapport aan aan Kamervoorzitter Van Miltenburg. Gisteren, woensdag 8 april, werd er in de Tweede Kamer gedebatteerd over dit onderwerp. De regering neemt de ICT-aanbevelingen deels over.
Het probleem
De overheid verspilt naar schatting zo’n 1 tot 5 miljard euro per jaar aan ICT projecten. Projecten die te lang doorlopen, niet opleveren wat werd beoogd, of die vele malen duurder uitvallen. De TCICT heeft daarom 34 aanbevelingen gedaan om dit te voorkomen.
Instelling Bureau IT Toetsing onder CIO Rijk
Eén van de voorstellen is het instellen van een Bureau ICT-Toetsing. Dit bureau moet projecten van meer dan 5 miljoen gaan toetsen op o.a. haalbaarheid.
Om slagvaardig te zijn, is het belangrijk dat het BIT onafhankelijk kan opereren. De commissie beveelt daarom aan het BIT onder Algemene Zaken te laten vallen, direct onder de Minister President. Dit advies wordt echter door het kabinet niet overgenomen: Blok kiest voor een positionering onder de CIO Rijk.
Tandeloos?
Als het BIT onder een ambtenaar valt en niet rechtstreeks onder de Minister President, is het lastig politieke besluiten terug te draaien: dat kan immers een ambtenaar (de CIO Rijk) niet. Het is hierdoor nog steeds mogelijk dat omwille van de democratie (de helft plus 1) en dus de politiek projecten wel doorgaan, terwijl het BIT misschien negatief adviseert.
En dat is ook meteen een belangrijk extra sleutelwoord: advies. De Minister ziet oordelen van het BIT ook echt als advies – en daar mist dus een bindend karakter wat de slagkracht van het BIT ernstig kan verminderen. Je kunt je afvragen of het instellen van een BIT zonder tanden dan ook wel zin heeft.
BIT is niet enige oplossing
Maar: het BIT is niet de enige oplossing voor de ICT problemen bij de overheid. De Caluwé, VVD, pleit voor een cultuurverandering bij de overheid. Verhoeven (D66) stelt dat ICT-bedrijven de overheid gijzelen. De eigen expertise moet worden vergroot. Oosenburg (PvdA) vult hierbij aan dat meer Open Source zou moeten worden gebruikt. Fritsma (PVV) zegt dat veel problemen kunnen worden voorkomen door de overheid kleiner en overzichtelijker te maken, en daarmee minder complex.
Is dat dan de weg naar succes?
Zijn deze oplossingen van politici de weg naar succes? Tja.
Zolang overheden bij het aanvragen van ICT personeel nog steeds vragen om mensen die zeer expliciete en jarenlange ervaring hebben mét de overheid, is het volgens mij niet het bedrijfsleven dat de overheid gijzelt, maar de overheid die zichzelf gijzelt door de verkeerde – en gezien de ervaringseis, steeds maar weer dezelfde – mensen aan te trekken. Nieuwe inzichten en vers bloed kunnen immers voor een frisse wind zorgen.
De opmerking over Open Source doet mij ook kriebels geven. Open Source is een goed streven maar is slechts een middel om een doel te bereiken. Niet het doel op zich. Gebruik de oplossing die het best werkt op een bepaalde plek. Als die oplossing in sommige gevallen “closed” is? So be it.
En ik blijf een voorstander van een grotere “layer” aan gedeelde basisdiensten voor de gehele overheid, ook lagere overheden, waarmee complexiteit wordt verminderd. Kijk goed naar wat nu écht specifiek moet worden gemaakt per Ministerie, Gemeente of Provincie.
Tot slot is de cultuur opmerking van de Caluwé een schot in de roos. Toen ik met een ex-TCICT commissielid sprak, was hij al lang weer bezig met stemmen winnen voor zijn volgende klus. Zolang electoraal gewin prio 1 is, blijft succesvolle ICT een ondergeschoven kindje en zal het nog wel even duren voor de kloof tussen de overheid en ICT is gedicht…
Meer informatie in het verslag van de Tweede Kamer
